Rusçada Çoğul kuralları


Rus dilinde çoğul kuralları oldukça zordur. Türkçedeki –lar/-ler gibi tek çoğul eki yoktur. Çoğul şeklinde sözcüğün bitimi değişir. Bu değişime göre bütün sözcükleri 2 gruba bölebiliriz (cinsiyete bağımsız olarak):
1 grup – “–Ы”/“-И” bitimleri alır (eril ve dişil sözcüklerin çoğu).
2 grup – “-А”/“-Я” bitimleri alır (küçük bir grup eril ve nötr cins sözcük).
Rusçada çoğul 2 gruba ayrılır...
1 GRUP.
1)“–Ы” bitimi sert ünsüzler sonra gelir(erilde):
КОМПЬЮ’ТЕР(bilgisayar) – КОМПЬЮ’ТЕРЫ(bilgisayarlar)
ШКАФ(dolap) – ШКАФЫ’(dolaplar)
ДИВА’Н(kanepe) – ДИВА’НЫ(kanepeler)

2)dişil için “–Ы” bitimi “A” yerine gelir:
ЖЕ’НЩИНА(kadın) – ЖЕ’НЩИНЫ(kadınlar)
СЕСТРА’(kız kardeş)– СЁ’СТРЫ(kız kardeşler)
МАШИ’НА(araba) – МАШИ’НЫ(arabalar)

3)“-И” bitimi, “Ь”, “Й”, “Я” bitimleri yerine gelir:
ДЕНЬ(gün) – ДНИ(günler)
НОЧЬ(gece) – НО’ЧИ(geceler)
СЛОВА’РЬ(sözlük) – СЛОВАРИ’(sözlükler)
ГОСТЬ(misafir) – ГО’СТИ(misafirler)
МУЗЕ’Й(müze) – МУЗЕ’И(müzeler)
НЕДЕ’ЛЯ(hafta) – НЕДЕ’ЛИ(haftalar)
ФАМИ’ЛИЯ(soyadı) – ФАМИ’ЛИИ(soyadları)
(tek istisna “УЧИ’ТЕЛЬ”(öğretmen) sözcüğü, çoğulda “УЧИТЕЛЯ’” oluyor) 
4)istisna olarak “Г”, “К”, “Х”, “Ж”, “Ч”, “Ш”, “Щ” harflerinden sonra “-И” gelir. 
КНИ’ГА(kitap) – КНИ’ГИ(kitaplar)
ВРАГ(düşman) – ВРАГИ’(düşmanlar)
КО’ШКА(kedi) – КО’ШКИ(kediler)
НОЖ(bıçak) – НОЖИ’(bıçaklar)
ЛЫ’ЖА(kayağın bir tanesi) – ЛЫ’ЖИ(kayak)
ВРАЧ(doktor) – ВРАЧИ’(doktorlar)
ТОВА’РИЩ(arkadaş) – ТОВА’РИЩИ(arkadaşlar)
ДА’ЧА(yazlık) – ДА’ЧИ(yazlıklar)
УЧЕ’БНИК(ders kitabı) – УЧЕ’БНИКИ(ders kitapları) 
НОСО’К(çorabın teki) – НОСКИ’(çorap) 
Dikkat edin ki “-EK” ve “-OK” küçültme ekleriyle biten sözcüklerin sonuna bir bitim (yani ünlü harf) gelince ekteki “E” ve “O” harfleri düşer, mesela, “листо’чек” – “листо’чки”(küçük yaprak), “цвето’к”-“цветки’”(çiçek) ; ama bu kural sadece ekler için geçerli, bu harfler kökün parçası olduğu zaman asla düşmez.

2 GRUP.
1)Bu grupta olan “A” ile biten eril sözcükler daha az, ama onlar oldukça sık kullanılıyor. Rus dilinde eril çoğul şekli için “A” ve “Ы/И” ile bitim rekabet ederler, ve sözcükleri bitimine göre bir birinden ayırmak için bir kural yoktur. “A” harfi ile bitim sert ünsüzden sonra gelir:
ГО’РОД – ГОРОДА’ (şehir) ПО’ЕЗД – ПОЕЗДА’ (tren) 
СНЕГ – СНЕГА’ (kar) ДОМ – ДОМА’ (ev)
ВЕ’ЧЕР – ВЕЧЕРА’ (akşam) ЛЕС – ЛЕСА’ (orman)
ЦВЕТ – ЦВЕТА’ (renk) ПА’СПОРТ – ПАСПОРТА’ (pasaport)
О’СТРОВ – ОСТРОВА’ (ada) БЕ’РЕГ – БЕРЕГА’ (kıyı)

2)nötr cins sözcüklerde “O” yerine “A” gelir:
СЛО’ВО – СЛОВА’ (söz) ОКНО’ – О’КНА (pencere)
ЛИЦО’ – ЛИ’ЦА (yüz) ПИСЬМО’ – ПИ’СЬМА (mektup)

3)nötr cins sözcüklerde “E”(“Ё”) yerine “Я” gelir:
ПО’ЛЕ – ПОЛЯ’ (tarla) 
ЗДА’НИЕ – ЗДА’НИЯ (bina)
РУЖЬЁ’ – РУ’ЖЬЯ (tüfek)

ÖZEL OLAYLAR:
1)“МЯ” ile biten nötr cins isimler “МЕНА” bitimi alırlar.
И’МЯ – ИМЕНА’ (isim)
ВРЕ’МЯ – ВРЕМЕНА’ (zaman)
2)“НИН” ile biten millet ve mezhep mensupları adlandıran eril sözcükler sonuna, “НИН” yerine “НЕ” bitimi alırlar.
МУСУЛЬМА’НИН – МУСУЛЬМА’НЕ (Müslüman)
ХРИСТИА’НИН – ХРИСТИА’НЕ (Hıristiyan)
АРМЯНИ’Н – АРМЯ’НЕ (ermeni)
ЕГИПТЯ’НИН – ЕГИПТЯ’НЕ (mısırlı)
РОССИЯ’НИН – РОССИЯ’НЕ
ГРАЖДАНИ’Н – ГРА’ЖДАНЕ
İstisna burada “ЦЫГА’Н”(Çingene) sözcüğü – çoğul “ЦЫГА’НЕ”. Sadece “H” ile biten millet isimleri normal “Ы” bitimi alıyorlar: ГРУЗИ’Н – ГРУЗИ’НЫ (Gürcü) . 
3)“-ОНОК”/ “-ЁНОК” ile biten hayvan yavruları isimleri: “-ОНОК” yerine “-АТА”, “-ЁНОК” yerine “-ЯТА” gelir:
МЕДВЕЖОНОК – МЕДВЕЖАТА(ayı yavrusu, “МЕДВЕДЬ” - ayı sözcüğünden türeme)
КОТЁНОК – КОТЯТА(kedi yavrusu)
4)çoğul şekli özel olan sözcükler:
ДРУГ – ДРУЗЬЯ (dost) СТУЛ – СТУЛЬЯ (sandalye)
ДЕРЕВО – ДЕРЕВЬЯ (ağaç) ЛИСТ – ЛИСТЬЯ (yaprak)
БРАТ – БРАТЬЯ (kardeş) СЫН – СЫНОВЬЯ (oğul)

РЕБЁНОК – ДЕТИ (çocuk) ЧЕЛОВЕК – ЛЮДИ (insan, adam)
СОСЕД – СОСЕДИ (komşu) ЯБЛОКО – ЯБЛОКИ (elma)
ГОСПОДИН – ГОСПОДА (efendi) УХО – УШИ (kulak)

4 yorum: